بانک مرکزی عراق طرح ممنوعیت معاملات به دلار آمریکا را از روز دوشنبه ۱۱ دی و برابر با نخستین روز سال میلادی ۲۰۲۴ به اجرا گذاشت. بر اساس این اقدام، انتقال ارز عراقیها به پنج کشور از جمله ایران ممنوع میشود.
جهانبخش سنجابی، دبیرکل اتاق بازرگانی ایران و عراق به خبرگزاری تسنیم گفت ایران جزو کشورهایی است که بغداد آنها را در فهرست مقاصد ممنوعه نقل و انتقال پول قرار داده است.
اردیبهشت امسال خبرهایی درباره ممنوعیت معاملات دلاری از سوی وزارت کشور عراق با هدف کنترل نوسان نرخ ارز در بازار سیاه و کاهش شکاف بین نرخ رسمی ارز با نرخ آن در بازار سیاه منتشر شد.
پس از چند ماه این طرح به مرحله اجرا رسید و بر همین اساس، اگر صرافیها یا شبکه بانکی عراق به این کشورها پول انتقال دهند، دیگر به آنها ارزی اختصاص داده نمیشود. در نتیجه صرافیها و شعب بانکی عراق برای انتقال پول به ایران باید آن را از بازار آزاد تهیه کنند که اختلاف نرخش حدود ۲۰ درصد است.
به گفته دبیرکل اتاق بازرگانی ایران و عراق، در حال حاضر قیمت ارز رسمی دلار حدود هزار و ۳۲۰ دینار است اما هر دلار در بازار آزاد حدود هزار و ۶۵۰ دینار فروخته میشود.
با احتساب این تفاوت، هزینههای واردکنندگان عراقی ۲۰ درصد بیشتر از قبل میشود و در مقابل، صادرکنندگان ایرانی هم با فروش کالای خود به دینار، ۲۰ درصد از ارزش محمولهشان را از دست میدهند.
سنجابی این اتفاق را «تهدیدی پیش روی تجارت دو کشور» توصیف کرد.
اواخر اردیبهشت، علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی ایران و عراق بدون نام بردن از ایران هشدار داده بود این اتفاق، شرایط را برای کشورهای «سنتی و غیر شفاف» سخت میکند.
روزنامه دنیای اقتصاد روز سهشنبه ۱۲ دی به نقل از کارشناسان ارزی، نوشت که این قانون جدید میتواند بر بازار ارز داخل ایران تاثیر داشته باشد.
بر اساس این گزارش، از آنجا که عراق از جمله مبادی ورود ارز به کشور است، مسیر ارزآوری از این کشور پس از تصویب قانون مذکور با مشکلاتی همراه خواهد شد که در نتیجه قیمت تمام شده ارز را در داخل کشور افزایش میدهد.
از سوی دیگر تحریمهای اقتصادی موجب شده تمام تجارت خارجی غیرنفتی ایران در سالهای اخیر با کشورهای همسایه انجام بگیرد و در نتیجه کشورهایی چون عراق، منبع مهمی برای ارزآوری محسوب میشوند.
این روزنامه به نقل از تحلیلگران نوشت با توجه به قانون جدید عراق، احتمالا نرخ تعادلی بازار بر هم خواهد خورد و بازارساز باید این ناترازی را از محل ذخایر ارزیاش تامین کند.
اتخاذ چنین تصمیمی از سوی بغداد در شرایطی است که عراق تا پیش از این نیاز به مبادلات و نزدیکی تجاری با ایران داشت اما طی چند سال اخیر این کشور به یکی از قطبهای تولید نفت تبدیل شده و به دلیل درآمدهای سرشار نفتی خود، به سمت تحکیم روابطش با کشورهای غربی در تمامی حوزهها حرکت کرده است.
از سوی دیگر با توجه به گسترش این مبادلات، عراق در چند سال گذشته به سمت شفافیت در مبادلات تجاری و مباحث بانکی خود روی آورده است.
علاوه بر سود نفتی، تاکید خزانهداری آمریکا بر دسترسی نداشتن ایران به دلارهای عراقی هم باعث شده که بغداد تصمیم به اتخاذ سیاستهای پلیسی در قاچاق ارز بگیرد تا دست واسطهها را از دلارهای عراقی کوتاه کند و قاچاق آن را به کشورهای منطقه مانند سوریه، ترکیه و مخصوصا ایران به صفر برساند. معادلاتی که به باور کارشناسان، باعث میشود عراق به سمت گسترش مبادلات با غرب حرکت کرده و برای حفظ جایگاه خود در جهان و نگاه داشتن درآمدهای نفتی ارزشمندش، این سیاست را ادامه دهد.