سازمان دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرد نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی بازداشت‌شدگان را در جریان خیزش مهسا در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ مورد تجاوز، شکنجه و تعرض جنسی قرار دادند.
در گزارش این سازمان که روز دوشنبه سوم اردیبهشت منتشر شد، آمده است این اقدامات بخشی از الگوی گسترده نقض جدی حقوق بشر در ایران برای سرکوب مخالفان به شمار می‌روند.
دیده‌بان حقوق بشر تخلفات صورت گرفته علیه ۱۰ زندانی از اقلیت‌های کرد، بلوچ و آذری در ایران را در بازه زمانی سپتامبر تا نوامبر ۲۰۲۲ (شهریور تا آذر ۱۴۰۲) مورد بررسی قرار داد.
این افراد شهادت دادند مورد تجاوز نیروهای امنیتی قرار گرفتند و خود شاهد تجاوز به دیگر زندانیان بودند.
هفت تن از آن‌ها گفتند که از سوی نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی برای اخذ اعترافات اجباری شکنجه شدند.
در میان این ۱۰ نفر، پنج زن، سه مرد و دو کودک دیده می‌شوند و دیده‌بان حقوق بشر توانسته بین سپتامبر ۲۰۲۲ و سپتامبر ۲۰۲۳ با آن‌ها از طریق تلفن ارتباط برقرار کند.
سه تن از این شاهدان مدارک پزشکی خود را برای اثبات اظهاراتشان در اختیار دیده‌بان حقوق بشر قرار دادند.
ناهید نقشبندی، پژوهش‌گر بخش ایران در این سازمان گفت: «خشونت نیروهای امنیتی ایران علیه معترضان بازداشت شده، از جمله اقدام به تجاوز و شکنجه، نه تنها جنایاتی وحشتناک است بلکه سلاحی از بی‌عدالتی است که برای وادار کردن بازداشت شدگان به انجام اعترافات دروغین به کار گرفته می‌شود.»
به گفته نقشبندی، جمهوری اسلامی با استفاده از این اقدامات به دنبال بدنام کردن و سرکوب بیش از بیش اقلیت‌های قومی است که در ایران به حاشیه رانده شده‌اند.
بر اساس این گزارش، یک زن کُرد شهادت داد دو نیروی امنیتی مَرد در حالی در نوامبر ۲۰۲۲ به او تجاوز کردند که همکار زن آن‌ها این زندانی را نگه داشته و زمینه را برای تجاوز فراهم کرده بود.
یک مرد ۲۴ ساله کُرد از استان آذربایجان غربی هم گفت نیروهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی پس از دستگیری‌اش در سپتامبر ۲۰۲۲، او را به یک بازداشت‌گاه مخفی منتقل کردند، جایی که او به شدت شکنجه شد و سپس با استفاده از یک باتوم مورد تجاوز گرفت.
یک مرد ۳۰ ساله از استان آذربایجان شرقی شهادت داد نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی چشمان او و سایر معترضان را بستند و سپس آن‌ها را به شدت مورد ضرب و شتم قرار دادند.
به گفته این زندانی، نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی با انتقال او و یک مرد دیگر به یک ون، به آن‌ها به صورت جمعی تجاوز کردند. این حادثه در اکتبر ۲۰۲۲ به وقوع پیوست.
دیده‌بان حقوق بشر همچنین از ضرب و شتم و تعرض جنسی به یک زن در سیستان و بلوچستان در اکتبر ۲۰۲۲ خبر داد و افزود این زندانی خود شاهد تجاوز به دو زن دیگر در بازداشتگاهی در این استان بوده است.
بر اساس این گزارش، یکی از زن‌ها که مورد خشونت جنسی ماموران جمهوری اسلامی قرار گرفته بود، به دلیل فشارها و تالمات روحی دست به خودکشی زد و یک زن دیگر هم مجبور شد برای درمان جراحات ناشی از خشونت جنسی، تن به عمل جراحی بدهد.
در همین رابطه، محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران در مصاحبه با ایران‌اینترنشنال گفت نهادهای مختلف جمهوری اسلامی، مانند سپاه پاسداران و وزارت اطلاعات در جریان خیزش مهسا به صورت «سیستماتیک» از شکنجه و تجاوز علیه معترضان استفاده می‌کردند.
او به گزارش اخیر دیده‌بان حقوق بشر اشاره کرد و افزود: «انتشار گزارش‌های این‌چنینی برای آگاه‌سازی جامعه جهانی و بالا بردن هزینه سیاسی برای جمهوری اسلامی است. مستندات این گزارش در اختیار کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل قرار می‌گیرد و می‌تواند در آینده برای پاسخگو کردن عاملان این جنایت استفاده شود.»
پیش‌تر و در آذرماه ۱۴۰۲، سازمان عفو بین‌الملل در گزارشی ۱۲۰ صفحه‌ای به تجاوز ماموران سپاه، بسیج، وزارت اطلاعات و بخش‌های مختلف پلیس به زنان، مردان و کودکان در جریان خیزش انقلابی مردم ایران پرداخت و روایت‌هایی را از برخی از قربانیان منتشر کرد.
بر اساس این گزارش که از اظهارات ۴۵ معترض بازداشتی، شامل زنان، مردان و کودکان از ۱۲ تا ۴۸ ساله تهیه شده، هدف از این خشونت‌ها و شکنجه‌ها این بوده که «معترضان ساکت شده و از درون بشکنند».
کمیته مستقل حقیقت‌یاب سازمان ملل در نخستین گزارش خود درباره خیزش «زن، زندگی، آزادی» که در اسفندماه سال گذشته منتشر شد، موارد تجاوز و سایر اشکال خشونت جنسی و مبتنی بر جنسیت، از جمله تجاوز گروهی و تجاوز با اشیا، وارد کردن شوک الکتریکی به اندام تناسلی، برهنه‌سازی اجباری و لمس و دستمالی بدن زنان و دختران را تایید کرد.