با افشاگری کمیسیون بهداشت مجلس درباره مرگ ۷۰ بیمار دیالیزی با داروی آلوده به آلومینیوم تولید شرکت ثامن، روابط عمومی سازمان غذا و دارو با صدور بیانیه‌ای، ساخت محلول‌های دیالیزی را انحصاری خواند اما درباره این که چطور تحت نظارت این سازمان، داروهای آلوده توزیع شده‌اند توضیحی نداد.

سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی، روز ۱۲ آبان از مرگ ده‌ها نفر بر اثر استفاده از محلول‌های مسموم خبر داد و گفت نه تنها در سه ماه گذشته با شرکت تولیدکننده آن برخورد قضایی جدی نشده است، بلکه دوباره به آن سفارش تولید دارو داده‌اند.

اسحاقی از شرکت تولیدکننده نام نبرد اما روز ۲۲ خرداد امسال برنامه تیتر اول ایران‌اینترنشنال در گزارشی اختصاصی، شرکت دارویی ثامن، وابسته به آستان قدس رضوی را تولیدکننده این محلول‌های مسموم معرفی کرده بود.

یک روز پس از این اظهارات، حیدر محمدی، رییس سازمان غذا و دارو در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر تایید کرد که خرداد امسال، در داروهای دیالیزی شرکت ثامن درصد کمی آلومینیوم وجود داشت و منجر به بروز «عوارض» شد.

به گفته محمدی، شرکت ثامن اعلام کرده آلودگی محلول‌های دیالیزی به فلزات سنگین به‌خصوص آلومینیوم به دلیل نبود کنترل کیفی روی محصولات بوده است.

رییس سازمان غذا و دارو افزود: «پرونده قضایی برای این موضوع تشکیل شده و در انتظار پیگیری مراجع قضایی است.»

اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس، در مصاحبه خود به قوه قضاییه هشدار داده بود که اگر به «اهمال‌کاری» ادامه دهد و تا ۱۰ روز آینده مستندات برخورد با این شرکت به کمیسیون ارائه نشود، آن‌ها نسبت به «انتشار نام شرکت و پیگیری موضوع از مسیرهای دیگر» اقدام خواهند کرد.

ساعاتی بعد از مصاحبه محمدی، روابط عمومی این سازمان با انتشار بیانیه‌ای از «خدشه‌دار شدن اعتماد عمومی» انتقاد کرد و افزود: «این تنها اظهار نظر رسمی سازمان غذا و دارو در این خصوص است.»

این بیانیه بدون نام بردن از ثامن، بر انحصاری بودن تولید داروی حساس بیماران دیالیزی از سوی تنها یک شرکت داخلی تاکید کرد و به شکل تلویحی، صدور مجوز برای ادامه روند تولیداتش را حمایت از «استمرار» تولید این محلول خواند.

اسحاقی در مصاحبه خود گفته بود از بررسی این موضوع در کمیسیون بیش از سه ماه می‌گذرد و دستگاه قضا باید برخوردهای جدی را اعمال می‌کرد اما دوباره از همین شرکت خواسته شده که تولید دارو را انجام دهد.

نخستین گزارش‌ها از مسمومیت بیماران دیالیزی

سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس روز شنبه گفت ابتدا خبرهایی درباره مرگ ۱۰ تا ۱۲ بیمار دیالیزی در شهرهای مشهد و اصفهان منتشر شد، پس از مدتی آمار فوتی‌ها به ۵۰ نفر رسید و اکنون مشخص است که ۷۰ نفر جان خود را از دست داده‌اند.

به گفته اسحاقی، در ابتدا موضوع مرگ بیماران دیالیزی به‌دلیل استفاده از «داروی بی‌کیفیت» مطرح بود اما بعدا گفته شد ممکن است دارو به عنصر آلومینیوم آلوده شده باشد و با بررسی موضوع مشخص شد که شرکتی در این‌ رابطه «قصور داشته» است.

پیش‌تر و در روز ۲۳ خرداد، سازمان غذا و دارو اعلام کرد که «اولین گزارش‌ها مبنی بر ایجاد برخی مشکلات و عوارض پس از مصرف محلول دیالیز صِفاقی شرکت دارویی ثامن» را دریافت کرده است.

بر اساس گزارش رسانه‌های ایران، این سازمان دستور توقف تولید، توزیع و مصرف تمامی سری ساخت تولیدی این محصول را تا زمان بررسی آزمایشات دقیق‌تر در سطح کشور صادر کرد.

شرکت دارویی ثامن به‌عنوان تنها تولیدکننده محلول‌های دیالیز صفاقی در ایران، سال ۱۳۶۳ با عنوان سرم‌سازی ثامن در مشهد ثبت شد و از سال ۱۳۷۱ تاکنون تولیدکننده تمام محلول‌های استریل تزریقی و شست‌وشو، دیالیز صفاقی و خونی، فرآورده‌های بیوتکنولوژی پپتیدهای طبیعی و نوترکیب لیوفلیزه و غیرلیوفلیزه است.

بر اساس گزارش هم‌میهن، سهام‌داران اصلی این شرکت به ترتیب درصد سهم، شامل آستان قدس رضوی با حدود ۷۰ درصد، صندوق بازنشستگی با حدود ۲۶ درصد و داروسازی حکیم با چهار درصد سهام است.

محموله آلوده محلول دیالیز صفاقی از دی‌ ۱۴۰۲ توزیع شد و تا اردیبهشت امسال جان ده‌ها نفر را گرفت.

طبق گفته‌های سلمان اسحاقی، ۸۰۰ هزار بیمار در ایران از طریق دیالیز صفاقی درمان می‌شوند.

در دیالیز صفاقی (PD) از صفاق شکم شخص به عنوان غشایی استفاده می‌شود که از طریق آن مایعات و مواد محلول در خون را رد و بدل می‌کنند.

بیماران دیالیزی که از این محلول آلوده به آلومینیوم استفاده کرده بودند، با علائم مغزی، عفونتی، تشنجی و کما جان خود را از دست دادند.

به گفته اسحاقی، رییس شرکت تولیدکننده محلول گفته بود بر مواد اولیه دارو نظارتی نداشته و مواد اولیه آلوده به آلومینیوم بوده است.

شرکت داروسازی ثامن روز ۳۰ خرداد و زمانی که خبرهایی درباره جان باختن تنها ۱۰ نفر منتشر شده بود، به خبرنگار پیگیر این موضوع گفته بود به دستور «سازمان بالادست» یعنی آستان قدس، اجازه صحبت را در این خصوص ندارند.

آستان قدس رضوی از مجموعه‌های تحت نظر علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی است که در سال‌های اخیر گزارش‌هایی درباره فساد در دیگر بخش‌های آن نیز منتشر شده است.