دولت آمریکا با اجرای قانون «پاسخگو نگه داشتن رهبران ایرانی» برای افزایش نظارت بر امور مالی مقامهای جمهوری اسلامی، گام مهمی در مقابله با فساد در ایران برداشت
این قانون بخشی از «قانون امنیت ملی ۲۰۲۴» است که از سوی کنگره تصویب شد و جو بایدن رییس‌جمهوری آمریکا آن را امضا کرد. این لایحه شامل چهار مورد مهم مرتبط با ایران است: قانون مهسا، قانون کشتی، قانون تحریم‌های انرژی ایران-چین، و قانون پاسخگو نگه داشتن رهبران ایرانی. در این مطلب به جزئیات این قانون پرداخته شده است.
۱. قانون «پاسخگو نگه داشتن رهبران ایرانی ۲۰۲۳» چه کاری انجام می‌دهد؟
این قانون وزیر خزانه‌داری را ملزم می‌کند تا گزارش‌های دقیقی از معاملات موسسات مالی با مقامهای ایرانی مشخص شده تهیه کند، که شامل توضیحاتی درباره نگهداری دارایی‌ها، خریدها و ارتباط با موسسات مالی است.
۲. هدف اصلی قانون «پاسخگو نگه داشتن رهبران ایرانی ۲۰۲۳» چیست؟
این لایحه به دنبال افزایش نظارت و ارائه گزارش‌هایی در مورد فعالیت‌های مالی مقام‌ها و نهادهای کلیدی ایرانی با هدف نظارت و جلوگیری از فساد از طریق جریان‌های تامین مالی است که ممکن است اقداماتی مانند تروریسم را تقویت کنند.
۳. چه افراد و گروه‌های خاصی در این لایحه نام برده شده‌اند؟
این لایحه افراد کلیدی در دولت و نیروهای نظامی ایران را هدف قرار می‌دهد، شامل رهبر جمهوری‌اسلامی، رییس‌جمهور، اعضای شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام، همچنین مقامهای ارشد در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و رهبران گروه‌های تروریستی/نیابتی بزرگی مانند حزب‌الله و حماس که با ایران مرتبطند.
۴. چرا این افراد و گروه‌های خاص هدف قرار گرفته‌اند؟
این افراد به عنوان عناصر مرکزی در ساختار سیاسی، نظامی و اقتصادی ایران نقش دارند و در فساد و پشتیبانی از تروریسم دخیل‌اند که این امور موجب تضعیف ثبات منطقه‌ای می‌شود.
۵. چه کسانی باید در این لایحه گزارش دهند و چه چیزهایی باید گزارش شود؟
وزیر خزانه‌داری موظف است گزارش‌های جامعی ارائه دهد که شامل جزئیات دارایی‌ها، معاملات مالی، روش‌های اکتساب و استفاده از وجوه مرتبط با مقامات و نهادهای ایرانی مشخص شده است.
۶. گزارش‌ها هر چند وقت‌یکبار باید آماده و ارائه شوند؟
گزارش اولیه باید طی ۱۸۰ روز پس از تصویب لایحه ارائه شود و به‌روزرسانی‌های بعدی نیز هر دو سال یک بار انجام شود.
۷. چه اقداماتی باید از سوی موسسات مالی آمریکا تحت این لایحه انجام شود؟
موسسات مالی آمریکا ملزم به بستن حساب‌ها و قطع ارائه خدمات مالی قابل توجه به افراد و نهادهای فهرست شده‌اند.
۸. آیا موسسات مالی خارجی نیز تحت تاثیر این لایحه قرار می‌گیرند؟
بله، این لایحه وزیر خزانه‌داری را ملزم می‌کند تا از تمام ابزارهای لازم، تحت قوانین موجود، برای بستن حساب‌های خارجی و قطع خدمات مالی به افراد شناسایی‌شده استفاده کند.
۹. چه تدابیری برای در دسترس بودن عمومی گزارش وجود دارد؟
به منظور ارتقاء شفافیت و پیشگیری از فعالیت‌های غیرقانونی، قسمت‌های غیرمحرمانه گزارش در صورتی که انتشار آنها در راستای منافع ملی آمریکا تشخیص داده شود باید به زبان‌های انگلیسی، فارسی، عربی و آذری منتشر شوند.
۱۰. چه استثناها و معافیت‌هایی در این لایحه گنجانده شده است؟
اگر افراد یا نهادها ثابت کنند که وجوه آنها به صورت قانونی به دست آمده است یا اگر به امنیت‌ملی یا اجرای قوانین آمریکا همکاری می‌کنند، رییس‌جمهور می‌تواند تحت شرایط خاصی برای آنان استثنا قائل شود. معاملات مربوط به کمک‌های بشردوستانه با ایران نیز معاف هستند.
۱۱. چه زمانی این لایحه منقضی می‌شود؟
این قانون شامل یک بند غروب است که مفاد آن پنج سال پس از تصویب متوقف می‌شود، مگر اینکه با اقدام قانونی بیشتر تمدید شود. این امر امکان بازبینی و اثربخشی این تحریم‌ها را فراهم می‌کند.
۱۲. چرا این لایحه مهم است؟
این قانون فرصتی را برای افزایش شفافیت منابع مالی رهبران ارشد جمهوری اسلامی فراهم می‌کند و اهداف اضافی برای تحریم‌ها را ارائه می‌دهد. افشای فساد مقامهای رژیم نه تنها به پاسخگویی کمک می‌کند و می‌تواند این رهبران را علنا شرمسار کند، بلکه می‌تواند به تشویق معترضان که با مشکلات اقتصادی شدید به دلیل سوء مدیریت رژیم، فساد و اختلاس روبرو هستند، بیشتر کمک کند.