پژوهشگران در عمق چهار هزار متری اقیانوس، منبع جدیدی از اکسیژن کشف کرده‌اند که می‌تواند نظریات درباره منشا حیات روی زمین را دگرگون کند. دانشمندان نام این پدیده را «اکسیژن تاریک» گذاشته‌اند.
برای دهه‌ها، دانشمندان درباره «ماده تاریک» نظریه‌پردازی کرده‌اند؛ ماده‌ای فرضی که گمان می‌رود با نیروی گرانش خود، کهکشان‌ها را کنار هم نگه می‌دارد. اما حالا پدیده‌ای مشابه در اعماق اقیانوس کشف شده است.
بر اساس گزارش بخش انگلیسی الجزیره، پژوهشی که به تازگی در مجله نیچر جیوساینس منتشر شده است، نشان می‌دهد ذخایر معدنی در بستر دریای منطقه کلاریون-کلیپرتون(CCZ) در اقیانوس آرام، در عمقی معادل نصف ارتفاع قله اورست، اکسیژن تولید می‌کنند.
پروفسور اندرو سویتمن، سرپرست تیم تحقیقاتی از انجمن علوم دریایی اسکاتلند (SAMS) می‌گوید این یافته‌ها نشان می‌دهند منبعی از اکسیژن، جدا از فرآیند فتوسنتز در سیاره ما وجود دارد.
تا پیش از این تصور می‌شد تنها منبع اکسیژن زمین، موجودات فتوسنتز کننده مانند گیاهان و جلبک‌ها هستند. حالا این کشف جدید پرسش‌های مهمی را درباره منشا حیات روی زمین مطرح می‌کند.
اکسیژن تاریک چیست؟
در منطقه کلاریون-کلیپرتون که مساحتی معادل چهار میلیون و ۵۰۰ هزار کیلومتر مربع از اقیانوس آرام را پوشش می‌دهد، سنگ‌های معدنی شبیه به زغال‌سنگ به نام «گره‌های چندفلزی» وجود دارند که به طور عمده حاوی منگنز و آهن هستند.
دانشمندان دریافته‌اند این گره‌ها بدون نیاز به فرآیند فتوسنتز، اکسیژن تولید می‌کنند.
این کشف می‌تواند دیدگاه‌ها را درباره چگونگی آغاز حیات روی زمین تغییر دهد.
سویتمن گفت: «این یافته نشان می‌دهد شاید منبع دیگری از اکسیژن در گذشته‌های دور وجود داشته و حیات هوازی می‌توانسته پیش از ظهور فتوسنتز شکل گرفته باشد. اگر این اتفاق در سیاره ما رخ داده، ممکن است در سیارات دیگر نیز اتفاق بیفتد.»
چگونه اکسیژن تاریک کشف شد؟
این کشف نتیجه یک ماموریت تحقیقاتی در سال ۲۰۱۳ است که هدف آن بررسی میزان مصرف اکسیژن از سوی موجودات کف دریا بود.
محققان با استفاده از دستگاه‌های خاصی به نام «فرودگر» سکوهای مکانیکی که می‌توانند آزادانه به کف دریا سقوط کنند، سطح اکسیژن را در اعماق چهار هزار متری اندازه‌گیری کردند.
خلاف انتظارها، آن‌ها متوجه شدند سطح اکسیژن در کف اقیانوس افزایش می‌یابد. این یافته غیرمنتظره، سویتمن و تیمش را به تحقیقات بیشتر واداشت.
سویتمن که در ابتدا گمان می‌کرد دستگاه‌های اندازه‌گیری‌اش خراب شده‌اند، تجهیزات را مجددا تنظیم کرد.
او طی سال‌های متمادی، آزمایش را چندین بار تکرار کرد و هر بار به نتایج مشابهی دست یافت.
تکرار نتایج، صحت یافته‌های اولیه را تایید کرد و نشان داد پدیده‌ای واقعی و قابل توجه در اعماق اقیانوس در حال رخ دادن است.
آن‌ها دریافتند گره‌های منگنز منبع این اکسیژن اضافی هستند.
این گره‌ها دارای شارژ الکتریکی معادل یک باتری AA هستند و از طریق فرآیندی به نام الکترولیز، آب دریا را به هیدروژن و اکسیژن تجزیه می‌کنند.
اهمیت این کشف چیست؟
اگرچه این یافته‌ها باید از سوی آزمایش‌های مستقل دیگر تایید شوند اما تحقیقات سویتمن و تیمش نشان می‌دهند برخی مواد معدنی می‌توانند بدون نیاز به نور خورشید، اکسیژن تولید کنند.
دکتر نیک اونز، مدیر انجمن علوم دریایی اسکاتلند گفت: «کشف منبع دیگری از اکسیژن در سیاره ما غیر از فتوسنتز، پیامدهای بسیاری دارد.»
این کشف همچنین بر اهمیت حفاظت از محیط زیست‌هایی که اکسیژن تولید می‌کنند، تاکید می‌کند.
سویتمن هشدار داد که باید در مورد استخراج معادن از اعماق اقیانوس با دقت بیشتری فکر و عمل کرد زیرا به احتمال زیاد، این فرآیند اکسیژن مورد نیاز اکوسیستم‌های موجود در اعماق اقیانوس را تامین می‌کند.
این کشف می‌تواند افق‌های جدیدی را نیز در جست‌وجوی حیات در سایر سیارات بگشاید.